Dit doen ze met jouw TOZO-aanvraag

Voor in totaal zestien Friese gemeenten voert het Bureau Zelfstandigen Fryslân de TOZO-regeling uit. Het is een monsterklus, die het uiterste vraagt van de organisatie. ‘Doordat het economisch goed ging, liep onze portefeuille juist terug,’ zegt manager Wijtze de Jong (foto hierboven). ‘We hadden nog maar acht honderd klanten in heel Friesland. Een paar weken later en we hebben 8.400 aanvragen voor de TOZO binnen en daar komen dagelijks nog tweehonderd bij.’

Al die aanvragen worden handmatig verwerkt en daarvoor is het personeelsbestand flink opgeschaald. Waar het Bureau Zelfstandigen Fryslân normaal gesproken alles af kan met 23 man, zijn er nu bijna tachtig mensen vanuit huis aan het werk. ‘Dat zijn allemaal goed gekwalificeerde medewerkers van Gemeente Leeuwarden,’ vertelt Wijtze. ‘Je kunt je voorstellen dat het niet erg leuk is om de hele dag door aanvragen in een systeem te zetten, maar iedereen ziet hier de ernst van de situatie in en zet zich zonder mokken voor de volle honderd procent in.’

Heb je als ZZP’er de Tijdelijke Ondersteuning Zelfstandig Ondernemer  aangevraagd, dan wil het BZF eigenlijk dat je eigenlijk binnen twee weken al geld krijgt. Dat lukt nét niet helemaal. ‘Het verwerken, beoordelen en uitvoeren van een aanvraag kost ons nu minder dan drie weken,’ zegt de manager. Onze overheid en ambtenarij kennende, is dat natuurlijk nog steeds opvallend snel. Er zijn een aantal stappen en besluiten gemaakt om alles in dit proces zo goed mogelijk te stroomlijnen.

Uitvoeren van een wet die niet bestaat

Bij het optuigen van deze regeling had het BZF, samen met gelijke organisaties in Twente en Lelystad, plus de vier grote steden, een adviserende rol. ‘Dan hadden ze een idee en vroegen ons wat we er van vonden,’ vertelt Wijtze. ‘Het was eerst bijvoorbeeld de bedoeling dat een ondernemer een Europese De Minimis-verklaring moest overhandigen. Dat is alleen maar omslachtig en kost extra tijd. Dus dat hebben we sterk afgeraden. Gelukkig is dat advies ook overgenomen.’

Een andere bijzonderheid is dat de wet die de TOZO mogelijk maakt, op dit moment nog niet eens bestaat. Toch wordt er al uitbetaald. Dat is de reden dat sommige zzp’ers in hun bevestigingsbrief lezen dat het om een lening gaat. ‘Je krijgt nu een voorschot op je uitkering, op basis van de reguliere participatiewet,’ legt Wijtze uit. ‘Formeel gezien betaal je dat straks terug uit je uitkering van de TOZO.’ Voor de duidelijkheid, daar merk je als het goed is verder niks van. Nog duidelijker: dit is een gift. Omdat de wet nog niet bestaat krijg je feitelijk een voorschot. Dat wordt omschreven als een lening. Maar dus wel eentje die je niet terug hoeft te betalen.

Om alles nog sneller uit te kunnen voeren ligt het voor de hand om het hele proces te automatiseren. Daar is het BZF volgens Wijtze nu druk mee bezig. ‘Voorheen waren we alleen al met de besluitvorming over zo’n beslissing al drie weken verder. Nu was het binnen drie dagen geregeld. Dat zulke dingen dus wel sneller kunnen, dat geeft ons inspiratie en energie.’

Er is nog iets dat de aanvragen zo soepel mogelijk laat verlopen, waar we in alles-is-te-controleren-Nederland misschien een beetje aan moeten wennen. ‘Voor exacte controle van de aanvragen hebben we geen tijd,’ zegt de man van BZF. ‘Deze hele regeling is gebaseerd op vertrouwen.’

Dat betekent het volgende: ‘Mocht je toch nog wat verdienen terwijl je al een betaling hebt ontvangen, dan doen we eigenlijk een moreel beroep op je om dat bij te houden. Je stuurt dan een mailtje met het verzoek dat bedrag te verrekenen. En ja, je kunt het geld ook helemaal houden, maar dat hoort natuurlijk niet zo.’

‘Als je trouwens een factuur verstuurd, zien we dat nog niet meteen als inkomen,’ vult Wijtze aan. ‘Bel ons dus ook niet als je dat hebt gedaan. Ten eerste kan het even duren voordat de factuur wordt betaald en ten tweede kan je eerst nog je zakelijke kosten er van af halen. Wat je dan overhoudt, dát is je inkomen en dat geef je door.’

Een echte controle op je eerlijkheid, facturen en inkomsten is er niet. Dat is simpelweg niet te doen. ‘Achteraf wordt er wel steekproefsgewijs gecheckt of alle informatie juist is doorgegeven,’ weet Wijtze. ‘Dat doen de gemeenten zelf, dus hoe dat eruit komt te zien kan verschillen. Maar weet je, we werken heel lokaal. Alle handhavers kennen hun pappenheimers wel. Als er iets echt fout zit, dan komen ze daar vast achter.’

Overheid werkt zo hard mogelijk

Zit alles gewoon goed, dan hoef je de gift die TOZO is niet terug te betalen. Ook niet als je na alle corona-maatregelen in de rest van het jaar op miraculeuze wijze opeens vier keer modaal binnenharkt. ‘De TOZO is voor nu. Je krijgt een aanvulling tot het sociaal minimum, zodat je nu kunt leven,’ benadrukt Wijtze. ‘Het is dus niet om leveranciers te betalen of iets dergelijks. Dat maken we ook wel mee, dat mensen bellen en zeggen dat hun uitkering al op is omdat ze iemand anders moesten betalen. Maar daar is de TOZO niet voor.’

‘Dat geldt ook voor je hypotheek of als je maandelijkse lasten hoger zijn dan het sociaal minimum. Deze regeling is om te voorzien in je levensonderhoud. Is het te weinig, dan moet je met je bank of hypotheekverstrekker in gesprek om iets te regelen.’

Mocht je dan qua verwerkingstijd nog wel echt in de problemen komen, meld dat dan. Daar is altijd nog een noodpotje voor. ‘Wij en onze collega’s zijn ons ervan bewust dat sommigen het echt moeilijk hebben,’ sluit Wijtze af. ‘Dan zijn die drie weken verwerkingstijd nog steeds te lang. We beseffen hoe precair de situatie is. Dat spijt ons heel erg en we werken zo hard mogelijk, met hart en ziel. Hou nog even vol, het geld komt eraan!’